Oddawanie krwi dzieli się na trzy etapy:
- rejestrację
- badania wstępne oraz
- zasadnicze oddawanie krwi
REJESTRACJA
Dzień przed oddaniem krwi należy wypić minimum litr niegazowanych napojów, a w dniu oddania zjeść lekki posiłek (i nie palić pół godziny przed oddaniem krwi). Przychodząc do punktu krwiodawstwa (lub oddziałów terenowych/akcji mobilnych) należy mieć luźne ubranie by nie uciskało zbytnio ramienia.
Żeby się zarejestrować należy przedstawić dokument ze zdjęciem i numerem PESEL pozwalającym na stwierdzenie tożsamości. Dokumentem takim może być np. dowód osobisty. Dane o potencjalnym dawcy są wprowadzane do komputerowej bazy danych. Każdy krwiodawca zarejestrowany jest pod niepowtarzalnym numerem donacji.
Krwiodawca otrzymuje do wypełnienia kwestionariusz zawierający szczegółowe pytania odnośnie stanu zdrowia, przebytych chorób czy przyjmowanych leków. Zadawane są także intymne pytania, które pozwalają określić czy oddana krew będzie bezpieczna dla pacjenta ponieważ, od daty zakażenia wirusami żółtaczki czy HIV do momentu wykrycia tych wirusów przez badania diagnostyczne może upłynąć nawet kilka miesięcy.
Na sześć miesięcy dyskwalifikowane do oddania krwi są osoby, które miały wykonywany zabieg operacyjny, endoskopię (np. kolonoskopię, gastroskopię) lub robiły sobie tatuaż, przekłucie uszu lub innych części ciała.
Z oddawania krwi wyłączone są kobiety w czasie miesiączkowania i 3 dni po zakończeniu miesiączki, a także w okresie ciąży i 6 miesięcy po porodzie lub zakończeniu ciąży.
Osoby, które przebyły infekcję gorączkę powyżej 38°C i przyjmowały antybiotyki muszą odczekać 2 tygodnie od końca objawów lub zakończenia leczenia.
Po wyrwaniu zęba i leczeniu kanałowym krwi nie można oddawać przez 7 dni.
Po szczepieniu przeciw grypie czy żółtaczce, krwi nie można oddawać przez 48 godzin.
Na stałe z oddawania krwi dyskwalifikują poważne choroby układowe: wady serca, stan po zawale, udar mózgu, astma, zakażenie chorobami zakaźnymi (np. HIV, WZW czy kiłą). Krwi nie mogą oddawać choroby z chorobami krwi, łuszczycą, cukrzycą oraz nowotworami złośliwymi.
Więcej w dziale Dyskwalifikacje, punkt Dyskwalifikacje stałe i czasowe (podział).
BADANIE WSTĘPNE
Drugim etapem oddawania krwi są badania wstępne. Od dawcy pobiera się próbki krwi w celu wykonania morfologii*. Wszystkie czynności dotyczące pobrania próbek krwi od dawców i przeprowadzane badania analityczne wykonywane są przy pomocy sprzętu jednorazowego – jednorazowych rękawiczek, probówek i igieł. Dzięki temu, zarówno dawcy jak i personel, zabezpieczony jest przez ewentualnym zakażeniem. Po pobraniu próbek krwiodawca kończy wypełnianie kwestionariusza
i czeka na wezwanie do gabinetu lekarskiego.
Obowiązkiem dawcy jest udzielanie prawdziwych i pełnych informacji na zadawane w ankiecie pytania. Ankiety należy wypełniać samodzielne przy użyciu długopisu. Lekarz bada dawcę, sprawdza kwestionariusz, analizuje badania wstępne
i kwalifikuje do oddania krwi lub jej składników. W przypadku stwierdzenia przeciwwskazań do oddawania krwi, lekarz podejmie decyzję o dyskwalifikacji czasowej lub stałej. Jeżeli dawca będzie miał niski poziom hemoglobiny(1) lub hematokryt(2),nieprawidłowe tętno lub ciśnienie lub inne objawy uniemożliwiające oddawanie krwi w dniu zgłoszenia się, to lekarz poinformuje o powodzie dyskwalifikacji do oddania krwi, a w przypadku dyskwalifikacji czasowych – ustali termin kiedy można ponownie zgłosić się do oddania krwi. Wszystkie dane objęte są tajemnicą lekarską.
ZASADNICZE POBIERANIE KRWI
Po zakwalifikowaniu przez lekarza dawca przygotowuje się do oddania krwi/jej składników. Dostaje napój, który powinien wypić przed oddaniem krwi w celu uzupełnienia płynów w organizmie. Następnie krwiodawca kieruje swoje kroki do miejsca, gdzie pobierana jest krew lub jej składniki. Tuż przed oddaniem krwi sprawdzana jest tożsamość dawcy i numer donacji, do której został zakwalifikowany przez lekarza.
Następnie okolica planowanego wkłucia jest dokładnie odkażana. Krew (lub jej składniki) pobierane są w warunkach sterylnych do jednorazowych, jałowych zestawów. Dlatego dawca nie ma możliwości do zakażenia się. Najczęściej pobierana jest krew pełna w ilości 450 ml. Zabieg pobierana trwa średnio 8 minut. Od kobiet krew pełną można pobierać nie częściej niż 4 razy
w roku, od mężczyzn – nie częściej niż 6 razy w roku. Minimalna przerwa między donacjami nie może być krótsza niż 8 tygodni (zobacz – przerwy między donacjami).
Po zakończeniu pobierania krwi należy dobrze uciskać przyłożone gaziki i nie zaglądać do miejsca wkłucia przez kilka minut, ponieważ unikamy wtedy powstania siniaka. Po oddaniu krwi należy jeszcze posiedzieć/poleżeć przez kilka minut. Podczas zabiegu i po jego zakończeniu dawca pozostaje pod opieką przeszkolonego personelu medycznego, który określa czy stan ogólny dawcy pozwala na opuszczenie placówki/stanowiska (przy akcjach mobilnych) po oddaniu krwi.
(1) Hemoglobina (skr. Hb lub HGB) – czerwony barwnik krwi, białko zawarte w erytrocytach, którego zasadniczą funkcją jest przenoszenie tlenu – przyłączanie go w płucach i uwalnianie w tkankach.
(2) Hematokryt (oznacza się skr. Ht lub Hct) – objętość krwinek czerwonych w 100 ml pełnej krwi. Podwyższony hematokryt występuje w czerwienicy oraz w chorobach przebiegających z dużą utratą płynów (oparzenia, biegunki, niedrożność jelit). Zmniejszone stężenie hematokrytu występuje w krwotokach, chorobach przebiegających z wyniszczeniem organizmu (nowotwory), w stanach septycznych, niedokrwistościach i in. Norma hematokrytu wynosi: u kobiet 35-40%, u mężczyzn (40-45%), u noworodków 44-62%.
Serologia – nauka zajmująca się badaniem właściwości surowicy krwi człowieka (i zwierząt) oraz przeciwciał naturalnych
i powstałych wskutek zakażenia.
Posted in: O oddawaniu krwi